To najnowszy dokument, który wydała Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego (2 sierpnia 2014). Jak określono w tytule dokumentu jest to list okólny. Jaką wagę ma taki list? We wstępie czytamy, że wytyczne i zasady tu zawarte dają pomoc Zakonom i Zgromadzeniom, aby z odnowioną odwagą i duchem prorockim odpowiedziały na wyzwania naszych czasów. Jako adresatów tego krótkiego dokumentu, (zaledwie 23 strony formatu A6, biorąc pod uwagę inne watykańskie pisma), wymienia się osoby za to odpowiedzialne na różnych poziomach. Celem tego tekstu jest po pierwsze zapoznanie z nim zakonników, następnie wzbudzenie dalszej dyskusji wewnątrz wspólnot i następnie przysłanie do Kongregacji do 31 stycznia 2015 (bardzo krótki czas) uwag i sugestii w celu „ulepszenia i przyniesienia większego owocu ze środków jakimi z Bożej Opatrzności dysponuje Kościół.” (wstęp). Zapewne w Roku Życia Konsekrowanego otrzymamy obszerniejszy dokument na ten temat, co zostało zapowiedziane przez Papieża Franciszka jako zadanie Kongregacji na przyszły rok.

Fakt, że ten temat interesuje nie tylko media, które często piszą o tym w związku z nieprawidłowościami i nadużyciami, ale także samych zakonników, został podkreślony przez nadspodziewany udział ekonomów i przełożonych zakonnych w tegorocznym, marcowym Sympozjum w Watykanie na ten temat.

O czym jest ten dokument? Zachęca on do przyjrzenia się i weryfikacji czy:

• - istniejące dzieła odpowiadają rzeczywiście na potrzeby i są zgodne z charyzmatem

• - kontrola zarządzania dobrami jest adekwatna do aktualnej sytuacji

• - są plany i projekty naprzyszłość, aby zapobiec problemom, kiedy jeszcze można to zrobić

• - budżety są we wspólnotach narzędziem formacyjnym i rzeczywistą weryfikacją ubóstwa osobistego i wspólnotowego

• - w sytuacji braku powołań istniejące struktury można przekształcić na inne, tak by nie powiększały koszów.

Dokument zwraca uwagę na przejrzystość zarządzania, zarządzanie zgodne z prawem kanonicznym i cywilnym, oraz czy to zarządzanie uwzględnia istniejące w społeczeństwie formy ubóstwa. Następna część dokumentu skupia się na technicznych aspektach rozliczeń i bilansów oraz majątku stałego (kan. 1291, 1295) osoby prawnej, jaką stanowi każda wspólnota zakonna, dzieło czy Prowincja.

W związku z próbą określenia czym jest ten „majątek stały” dla Zgromadzeń zakonnych Kongregacja zwraca się do Przełożonych Generalnych aby każde Zgromadzenie posiadało wykaz dóbr stanowiących ten majątek oraz wypracowało zasady zaliczania dóbr do majątku stałego.

W drugim punkcie dokument przypomina o współpracy z diecezjami oraz z innymi Instytutami a także o korzystaniu z pomocy wykwalifikowanych świeckich specjalistów w dziedzinie finansów.

W ostatnim punkcie znajdujemy istotne spostrzeżenie: Fakt, że sprawy finansowe są powierzone we wspólnotach jednej tylko osobie (ekonom) sprawia, że większość przestaje się interesować zarządzaniem dobrami we wspólnocie oraz, że zakonnicy często nie orientują się jakie są prawdziwe koszty życia i jakie trudności z tym mają ludzie świeccy. Co często prowadzi do dychotomii pomiędzy ekonomią a misją.

Na koniec znajdujemy kilka wskazówek praktycznych odnośnie formacji w wymiarze ekonomicznym.

• - Przełożeni Generalni powinni wiedzieć, że nie wszystkie techniki zarządzania odpowiadają Ewangelii i nauczaniu społecznemu Kościoła.

• - W formacji wstępnej powinien być uwzględniony wymiar ekonomiczny i świadomość kosztów życia oraz misji

• - W formacji ekonomów trzeba ich uwrażliwiać na wymiar ewangeliczny zarządzania

• - Wszyscy zakonnicy powinni przyzwyczajać się do pracy z budżetem i planami

• - Ekonomowie mają rozumieć swoją rolę jako służbę a nie jako panowanie.

Czy jest to więc kolejny głos, który zginie w szumie informacyjnym i wielu innych „ważniejszych” sprawach? Zobaczymy w najbliższym czasie.

ks. HP