Dziesięć podstawowych zasad w Społecznym Nauczaniu Kościoła
Robert P. Maloney CM
( tłum. ks. Henryk Przeździecki MS)
Zacznę ten artykuł bardzo łatwym egzaminem, Ilu czytelników może wymienić:• dziesięć przykazań?• osiem błogosławieństw?• cztery cnoty kardynalne?• trzy cnoty teologiczne?• siedem sakramentów?• Siedem uczynków miłosierdzia?• siedem grzechów głównych? Prawie wszyscy potrafią wymienić z pamięci, może z odrobiną trudności. Ilu jednak może wymienić dziesięć zasad nauki społecznej, które są "istotnym elementem wiary katolickiej"? Nikt? O dziwo, na to pytanie odpowiadają podobnie niemal wszyscy katolicy. Jednak Kościół w ciągu ostatnich stu lat głosił naukę społeczną wielokrotnie i wymownie. Kilka lat temu, wyrażając swoje nadzieje na spotkaniu poświeconym sprawom Misji, postawiłem pytanie: "Czy ci, których uczymy jak być Misjonarzami św. Wincentego o Paulo, stają się 'ekspertami' w nauce społecznej Kościoła?" Jeszcze niedawno, w dniu 1 stycznia 1999 r., I postawiłem to wyzwanie Siostrom Miłosierdzia: "Zachęcam was abyście naukę społeczną Kościoła uczyniły integralną częścią formacji członkiń Zgromadzenia." Ale prawda jest taka, jak niedawno stwierdził jeden z biskupów: "Zbyt wielu katolików nie zna nauki społecznej Kościoła. Biskupi mówią: ". Wielu katolików nie rozumie właściwie, że nauka społeczna Kościoła jest istotnym elementem wiary katolickiej" [1]Dlaczego ten istotny element naszej wiary jest tak mało znany? Jednym z powodów jest to, że katolicka nauka społeczna nie została odpowiednio przygotowana do przyswojenia, nie została "opakowana" dla celów katechetycznych jak dziesięć przykazań czy siedem sakramentów. Jak możemy pomóc Kościołowi głosić tę stosunkowo mało znaną, ale bardzo ważną część naszej wiary? W pewnym sensie odpowiedź jest prosta, ale jednocześnie bardzo trudna: trzeba abyśmy najpierw sami ją poznali, a następnie, przekazali ją innym. Dziesięć zasad w nauce społecznej Kościoła. Oto dziesięć zasad, na których opiera się cała nauka społeczna Kościoła:.
1. Zasada - Godność osoby ludzkiej. "Każdy człowiek jest stworzony na obraz Boga i odkupiony przez Jezusa Chrystusa, i dlatego jest bezcenny i godny szacunku, jako członek rodziny ludzkiej". [2]Ta zasada jest fundamentem katolickiej nauki społecznej. Każda osoba bez względu na rasę, płeć, wiek, pochodzenie, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie lub status ekonomiczny, zdrowie, inteligencję, osiągnięcia lub inną różnicującą cechę jest godna szacunku. Nie to, co robisz i co masz, daje ci podstawę do bycia szanowanym, ale po prostu to, że jesteś człowiekiem, to ustanawia twoją godność. Trzeba brać pod uwagę, że godność osoby ludzkiej jest w świetle nauki katolickiej celem, a nigdy środkiem. Katolicka nauka społeczna zaczyna się od człowieka, ale na nim nie kończy. Jednostka ma swoją godność, ale indywidualizm nie ma miejsca w katolickiej myśli społecznej. Zasada godności człowieka daje osobie ludzkiej prawo do członkostwa w społeczności, w rodzinie ludzkiej.
2. Zasada Szacunek dla życia ludzkiego. "Każdy człowiek, od chwili poczęcia do naturalnej śmierci, ma wrodzoną godność i prawo do życia zgodnego z tą godnością". [3]Życie ludzkie na każdym etapie rozwoju i jego zaniku jest cenne i dlatego zasługuje na ochronę i szacunek. Złem jest zawsze bezpośredni atak na niewinne życie ludzkie. Tradycja katolicka uznaje świętość życia ludzkiego jako część każdej moralnej i sprawiedliwej wizji społeczeństwa.
3. Zasada Społeczna. "Nasza tradycja głosi, że osoba ludzka jest nie tylko święta, ale także ma charakter społeczny. Jak organizujemy relacje w naszym społeczeństwie? W ekonomii i polityce, w prawie i zwyczajach? Godność człowieka wpływa bezpośrednio zdolność jednostek do wzrastania we wspólnocie". [4]Zasadniczą komórką społeczeństwa jest rodzina; stabilność rodzina musi być zawsze chroniona i nigdy nie podważana. Osoba osiąga swoje spełnienie przez odniesienie do innych w rodzinach i innych instytucjach społecznych, które sprzyjają rozwojowi, chronią godność i promują wspólne dobro .
4. Zasada uczestnictwa. "Uważamy, że ludzie mają prawo i obowiązek uczestniczenia w życiu społecznym, szukając razem dobra wspólnego i dobra wszystkich, zwłaszcza ubogich i bezbronnych". [5]Nie można osiągnąć, korzyści dostępnych dla jednostki w dowolnej instytucji społecznej bez uczestnictwa w niej. Osoba ludzka ma prawo dostępu do tych instytucji, które są niezbędne dla ludzkiego spełnienia. Zasada ta odnosi się w sposób szczególny do warunków związanych z pracą. "Praca jest czymś więcej niż sposobem zarabiania na życie, jest formą ustawicznego uczestnictwa w Bożym stwarzaniu Aby chronić godność pracy, trzeba najpierw chronić podstawowe prawa pracowników: musi być respektowane prawo do pracy, przyzwoitej i uczciwej płacy, prawo do organizowania i wstępowania do związków zawodowych, do własności prywatnej, a także do inicjatywy gospodarczej ". [6]
5. Zasada Pierwszeństwa ochrony ubogich i słabych. Wierzymy, że możemy dotknąć Chrystusa, kiedy dotykamy potrzebujących. Przypowieść o sądzie ostatecznym odgrywa bardzo ważną rolę w tradycji katolickiej wiary. Od najwcześniejszych czasów, Kościół naucza, że będziemy sądzeni według tego, co zdecydujemy się robić lub nie robić w odniesieniu do głodnych, spragnionych, chorych, bezdomnych, więźniów. Dziś Kościół wyraża tę naukę w "opcji preferencyjnej na rzecz ubogich". Dlaczego mamy kochać przede wszystkim ubogich? Dlaczego mamy postawić potrzeby ubogich na pierwszym miejscu? Ze względu na wspólne dobro i dobro społeczeństwa jako całości. Przeciwwagą bogatych i potężnych są słabi i bezsilni. Jeśli dobro, wspólne dobre, ma być rozstrzygające, to najpierw musimy chronić tych, którzy cierpią z powodu braku siły i z powodu niedostatku. W przeciwnym razie równowaga w jednej części społeczeństwa konieczna do utrzymania całości, będzie naruszona ze szkodą dla wszystkich.
6. Zasada Solidarności. "Katolicka nauka społeczna głosi, że jesteśmy odpowiedzialni za naszych braci i sióstr, gdziekolwiek żyją. Jesteśmy jedną ludzką rodziną .... Nauczyć się praktykować cnotę solidarności oznacza nauczyć się, że miłość bliźniego "ma wymiar globalny w współzależnym świecie ". [8]Zasada solidarności prowadzi nas do podejmowania wyborów, które będą promować i chronić dobro wspólne. Solidarność wzywa nas, byśmy nie odpowiadali jedynie na nasze osobiste, indywidualne nieszczęścia, ale zauważali, że są ważniejsze kwestie społeczne, które wołają o bardziej sprawiedliwe rozwiązania. Z tego powodu Kościół często wzywa nas dziś nie tylko do prowadzenia działalności charytatywnej, ale także do działania na rzecz sprawiedliwości społecznej.
7. Zasada Służebności. "Tradycja katolicka przekonuje, że możemy okazać szacunek Stwórcy przez służebność stworzeniu". [9]Steward, szafarz to menedżer, a nie właściciel. W dobie rosnącej świadomości na temat naszego środowiska fizycznego, nasza tradycja, wzywa nas do poczucia moralnej odpowiedzialności za ochronę środowiska za pola uprawne, łąki, lasy, powietrze, wodę, minerały i inne naturalne bogactwa. Obowiązki szafarza (użytkownika) każą nam również widzieć jak wykorzystujemy nasze talenty, zdrowie i jak używamy mienie osobiste.
8. Zasady Pomocniczości. Zasada ta łączy się głównie z "odpowiedzialnością i ograniczeniami zarządu, a także rolą dobrowolnych stowarzyszeń". [10]Zasada pomocniczości wyznacza granice zarządu, nalegając, aby wyższy poziom organizacji nie wykonywał funkcji, które mogą być sprawnie i skutecznie wykonane na niższym poziomie organizacji, przez osoby lub grupy, które są bliżej problemów i bliżej terenu . Opresyjne rządy zawsze naruszają zasadę pomocniczości. Rządy nadaktywne także czasami naruszają tę zasadę [11]Z drugiej strony, ludzie często czują się bezradni w obliczu trudnych problemów społecznych: bezrobocia, osób bezdomnych, śpiących w bramach lub żebrzących na rogach ulic. Ponieważ te problemy mają wymiar społeczny, jedna osoba lub jedna grupa nie może wiele pomóc. Uwzględniając zasadę pomocniczości, jednostka rządowa, która pobiera podatki powinna pomóc osobom, mniejszym społecznościom i wspólnocie narodowej chcącej "zrobić coś" dla rozwiązania takich problemów społecznych. Płacąc podatki przyczyniamy się do ustanowienia sprawiedliwości społecznej.
9. Zasada Równości wszystkich ludzi. "Równość wszystkich osób pochodzi z ich podstawowej godności .... Podczas gdy różnice w podziale talentów są częścią Bożego planu, to społeczne i kulturalne dyskryminacje w zakresie praw podstawowych ... nie są zgodne ze wzorem Boga". [12]Zasada równego traktowania równych osób jest jednym ze sposobów definiowania sprawiedliwości. Także w klasycznym rozumieniu jako oddanie każdemu co mu się należy. . Podkreślenie znaczenia równości jest prostą zasadą sprawiedliwości, która stała na początku rozwoju etycznych odczuć – odczucie tego, co jest "fair", a co nie jest „fair”.
10. Zasada Dobra wspólnego. "Przez Dobro wspólne rozumie się ogół warunków społecznych, które pozwalają ludziom w pełni realizować swój ludzki potencjał i godność". [13]Mówiąc o warunkach społecznych Kościół ma na myśli "szacunek dla osoby", "dobrobyt społeczny i rozwój społeczeństwa" utrzymanie "pokoju i bezpieczeństwa" przez publiczne organy. Dzisiaj, w czasach globalnej współzależności, zasada dobra wspólnego wskazuje na potrzebę istnienia międzynarodowych struktur, które mogą wspierać rozwój osób i rodzin na polu regionalnym i krajowym. Co będzie stanowiło dobro wspólne jest zawsze przedmiotem dyskusji. Brak wrażliwości na dobro wspólne jest zawsze oznaką regresu społeczeństwa. Utrata poczucia wspólnoty powoduje, zanik troski o wspólne dobro. Właściwa postawa dbania o wspólnotowość jest antidotum na nieokiełznany indywidualizm, który, jak niepohamowany egoizm w stosunkach osobistych, może zniszczyć równowagę, harmonię i spokój w relacjach pomiędzy grupami, dzielnicami, regionami i narodami. To jest dziesięć zasad. Jest coś wspaniałego że te zasady katolickiej nauki społecznej są włączone do zasadniczych elementów wiary. W ten sposób możemy powiedzieć, że nasze przekonania są podstawą do działania. Dla chrześcijanina są one nie tylko credenda ale także agenda. Nasze agenda, opierają się więc na tych dziesięciu zasadach:
• Godność osoby ludzkiej
• Szacunek dla życia ludzkiego
• Jesteśmy społeczeństwem.
• Uczestnictwo
• Opcja na rzecz ubogich
• Solidarność
• Służebność
• Zasada pomocniczości
• Równość
• Wspólne Dobro
Upowszechnienie tej nauki
Chcę zachęcić wszystkich członków naszej Rodziny Wincentyńskiej do przekazywania nauki społecznej Kościoła innym. Ta nauka powinna być bardzo ważna dla nas, którzy żyjemy w tradycji Wincentyńskiej. Opcję preferencyjną na rzecz ubogich Kościoła wypływa z tego. Biedni z pewnością skorzystają z tego że my podobnie jak inni, jesteśmy głęboko zakorzenieni w tej " istotnej części wiary katolickiej".
Pozwólcie mi pokrótce zaoferować konkretne sugestie na temat tego, jak możemy "używać" tych zasad.
1. Mogą one stanowić
• dziesięć tematów wykładów dla kształtowania dorosłych,
• dziesięć semestralnych kursów
• dziesięć rozdziałów w książce
• dziesięć projektów w centrum badawczym,
• dziesięć odcinków na stronie internetowej.
2. Dla tych, którzy chcą gromadzić materiał, mogą one być dziesięcioma "pojemnikami" dla zebranej mądrości czerpanej z
• Pisma Świętego,
• literatury patrystycznej,
• historii Kościoła,
• pism teologicznych,
• nauczania soborowego i papieskiego,
• nauczania poszczególnych konferencji episkopatów,
• innych źródeł, takich jak np. literatury współczesnej.
3. Ci, którzy lubią wymyślać sposoby zapamiętywania lub skróty, mogą zmienić kolejność aby łatwo zapamiętać zasady.
4. Aby te zasady wprowadzić w życie, można skomponować dziesięć krótkich esejów biograficznych koncentrujących się na osobach, które żyły w znaczący sposób według jednej lub wielu z tych zasad, na przykład,
• Św. Vincenty,
• Św. Ludwik,
• Fryderyk Ozanam,
• Rosalie Rendu,
• Matka Teresa z Kalkuty,
• Dorothy Day,
• Mahatma Gandhi
• Martin Luther King
•?
5. Można wyszukiwać cytaty wielkich ludzi i odnieść je do każdej z tych dziesięciu zasad:
• Ambroży,
• Chryzostom
• Tomasz z Akwinu,
•?
•?
•?
6. Korzystając z tych dziesięciu zasad w formie przewodnika, można studiować wielkie encykliki społeczne i wybrać najważniejsze fragmenty, które wyrażają zasady, a następnie zastosować je do każdej z dziesięciu zasad.
7. Można skorzystać z indeksu nowego Katechizmu Kościoła Katolickiego, aby znaleźć pełniejsze wyjaśnienia nauki społecznej Kościoła oraz odnalezienie tych rozdziałów Katechizmu, które odnoszą się do każdej z tych dziesięciu zasad. Zasady są ważne. Kiedy je sobie przyswoimy, prowadzą nas ku czemuś. Pokierują naszymi wyborami. Skłonią nas do działania. Ktoś kto posiada zasady wie gdzie stać. Wie, gdzie idzie i gdzie chce iść. Zasady dają nam cel. Ci z nas, którzy są nauczycielami tęsknią, głęboko w sercu, aby pomóc ludziom sformułować zasady, które są gotowe i chcą działać w odpowiedzialny sposób. Te dziesięć zasad, może służyć jako podstawa do analizy każdego problemu społecznego. Na przykład, ktoś może zastanawia się, dlaczego dokumenty kościelne koncentrują się tak często na wojnie, pokoju, broni jądrowej, gospodarce, aborcji, eutanazji, opiece zdrowotnej, edukacji, oraz szeregu innych tematach, które mają wyraźny wymiar społeczny i moralny, właśnie te zasady zapewniają niezbędne ramy dla zrozumienia nauczania Kościoła.
Papież Jan Paweł II patrząc wstecz na ostatnie sto lat, napisał w encyklice Centesimus annus: ". Tak bowiem jest, że nauczanie i upowszechnianie nauki społecznej wchodzi w zakres misji ewangelizacyjnej Kościoła i stanowi istotną część orędzia chrześcijańskiego, ponieważ ukazuje jego bezpośrednie konsekwencje dla życia społeczeństwa i czyni codzienną pracę i walkę o sprawiedliwość elementem świadectwa o Chrystusie Zbawicielu. [15]
Aby nauczanie i upowszechnianie nauki społecznej wchodziło do misji ewangelizacyjnej Kościoła i stanowiło istotną część orędzia chrześcijańskiego [14] dodaje:" `nowa ewangelizacja" ... musi uczynić jednym z istotnych elementów głoszenie nauki społecznej Kościoła ". [15] Są to mocne słowa. Trudno byłoby postawić sprawę jaśniej. Doktryna społeczna jest istotną częścią naszej wiary. Musimy głosić otwarcie nową ewangelizację. Dziś zachęcam całą Rodzinę Wincentyńską do podjęcia tego wyzwania. [16]
[1]Cf. Sharing Catholic Social Teaching: Challenges and Directions ? Reflections of the U.S. Catholic Bishops (Washington, DC: N.C.C.B., June, 1998).
[2]Sharing Catholic Social Teaching: Challenges and Directions ? Reflections of the U.S. Catholic Bishops (Washington, DC: N.C.C.B., June 1998) 1.
[3]Ibid. pp. 1-2.
[4]Ibid. p. 4.
[5]Ibid. p. 5.
[6]Ibid. p. 5.
[7]Mt 25:31-46.
[8]Ibid. p. 5.
[9]Ibid. p. 6
[10]Ibid. p. 6.
[11]These first eight principles were culled from the relatively brief "Reflections of the U.S. Catholic Bishops," as the second subtitle of Sharing Catholic Social Teaching described this published product of the National Conference of Catholic Bishops. As I read on through the summary of the task force report, I found an articulation of the two additional principles which follow.
[12]"Summary," pp. 23-24.
[13]"Summary," p. 25
.[14]Centesimus Annus 5.
[15]Ibid.
[16]I confess, with very little shame, that I have stolen much of the content for this article, body and bones, from William J. Byron, "Ten Building-Blocks of Catholic Social Teaching," America (Vol. 179, # 13; October 31, 1998) 9-12. Fr. Byron's article has been widely circulated in reprint form by the Asian Bishops' Conference. The author has been most generous in giving me permission to use it in whatever way I like and has even sent me a more complete version.
