Historia Zgromadzenia aż do roku 1880 łączy się ściśle z historią Misjonarzy Saletynów we Francji. W tym czasie wszystkie wspólnoty zakonne mieściły się w diecezji Grenoble: w sanktuariach w La Salette i we Vienne, w Corps i w Grenoble. Powstanie szkoły apostolskiej w 1876 roku przygotowało Zgromadzenie do jego rozszerzenia poza granice Francji. W roku 1880 grupa misjonarzy wyjechała do Norwegii: z jedenastu aż siedmiu z nich było klerykami. W następnym roku dzięki utworzeniu klerykatu w Le Valais stało się możliwe rozszerzenie w kierunku Szwajcarii. Wkrótce klerycy szwajcarscy dołączyli do kleryków francuskich. W ostatnich latach XIX wieku saletyni francuscy wyjechali do Północnej Ameryki i na Madakaskar. Następnie inni wyjechali do Południowej Afryki i do Polski.
Tymczasem Zgromadzenie zakorzeniło się w różnych rejonach Francji:
w Noirétable (centrum) przyjęliśmy do obsługi stare sanktuarium Matki Bożej z Hermitage (1889 r.), w Mont Saint Clair w Sète (nad Morzem Śródziemnym) gdzie istniało już sanktuarium Matki Bożej z La Salette (1898 r.), w Villeurbanne niedaleko Lyon założyliśmy sierociniec (1899 r.). Sytuacja uległa zmianie gdy w 1901 r. rząd francuski przyjął prawo zabraniające zgromadzeniom zakonnym funkcjonowania bez specjalnego zezwolenia, które i tak było rzadko wydawane. Zmuszeni byliśmy opuścić dom macierzysty – Sanktuarium w La Salette. Domy w Grenoble (przy ulicy Chanrion) i w Corps (Saint Joseph) zostały skonfiskowane wraz z domem w Châtillon-sur-Chalaronne niedaleko Ars, parafii świętego proboszcza. Sytuacja była tak absurdalna, że skazano na karę więzienia ks. Angeliera i ks. Gacheta za to, że nadal mieszkali w sanktuarium Matki Bożej z Hermitage. Jakiekolwiek działania saletynów we Francji musiały być podejmowane tak, aby ukryć ich tożsamość jako członków Zgromadzenia. Domy formacyjne zostały skazane na opuszczenie. W 1901 r. został założony dom formacyjny w Tournai w Belgii. Przeniesiono tam najpierw szkołę apostolską, a następnie scholastykat.
Pierwsza Wojna Światowa (1914-1918) spowodowała pośrednio zmianę stosunków na linii państwo – Kościół. Zakonnicy mogli wrócić do Francji. W 1914 r. saletyni rozpoczęli pracę duszpasterską wśród młodzieży w ubogich dzielnicach Paryża. Następnie wrócili do Grenoble, Corps i do sanktuarium Matki Bożej z Hermitage. W końcu w 1943 r. wrócili do domu macierzystego w sanktuarium w La Salette. Głosili misje parafialne i brali w obsługę parafie. Szkoły apostolskie znów zostały otworzone we Francji. Ostatnia założona w 1950 r. w Voiteur we wschodniej części Francji, niedaleko Szwajcarii, istnieje nadal od ponad trzydziestu lat. Scholastykat został utworzony w Alaï-Francheville niedaleko Lyonu, w domu który podczas wojny służył jako siedziba Zarządu Generalnego Zgromadzenia.
Jeżeli ta prezentacja historii prowincji francuskiej ma być obiektywna, powinniśmy dodać również kilka bolesnych faktów. Pod koniec 1968 r. prowincja liczyła 165 członków, wśród nich 102 księży (nie licząc pracujących na Madagaskarze). Wszyscy oni wstąpili do Zgromadzenia we Francji. Najnowsze statystyki (z końca 2010 r.) w chwili obecnej jest tylko 39 członków, którzy wstąpili do Zgromadzenia we Francji. Ostatnie święcenia kapłańskie zakonnika pochodzącego z Francji były w 1978 r. Niektóre domy musiały zostać zamknięte z powodu braku ludzi do pracy. Na szczęście przybyło wsparcie: dwunastu księży i jeden diakon pochodzący z innych prowincji: Polski jako pierwszej, następnie Afryki Południowej, Madagaskaru, Afryki i Azji. Dzięki ich pomocy w 2007 r. otwarto dom zakonny w archidiecezji Besançon gdzie przyjęliśmy w obsługę sanktuarium Matki Bożej z Oak.
Szkic historyczny
„A więc, moje dzieci, ogłoście to całemu mojemu ludowi”. Kiedy Matka Boża wypowiedziała te słowa do pastuszków na górze La Salette, wiedziała, że te proste dzieci mogą jedynie rozpocząć dzieło opowiadania światu Jej historii. Choć nikt wówczas nie zdawał sobie z tego sprawy, w całej swojej mądrości Maryja patrzyła daleko poza góry i morza, widząc zastępy poświęconych sług – Misjonarzy Matki Bożej z La Salette – którzy zaniosą Jej ponadczasowe przesłanie do wszystkich ludów na całej ziemi.
Od objawienia w La Salette w 1846 r. nie minęło wiele czasu, a już pod koniec XIX w. Francja została ogarnięta przez antyreligijną rewolucję, która uderzyła we wszystkie zakony bez wyjątku. Nasze stosunkowo młode zgromadzenie nie miało zbyt wielu członków, domów ani sił, by sprzeciwić się prześladowaniu ze strony rządowego ustawodawstwa i podążającej za nim przemocy. Wobec tego saletyni przenieśli się do zaprzyjaźnionej Belgii, Szwajcarii i Włoch. Opuścili ojczyznę nie dlatego, by uciec, ale by zachować siły, by przyjść jej z pomocą, gdy nadejdzie odpowiedni czas. Ten czas rzeczywiście nadszedł, lecz w międzyczasie oczy zgromadzenia skierowały się na dalsze kraje, do których misjonarze mogli zanieść orędzie z La Salette. W ten sposób wspólnota saletyńska otrzymała nowy impuls do rozwoju.
USA
W 1892, dwaj księża Pajot i Vignon wyruszyli w podróż do Ameryki Pn. Po dwutygodniowym rejsie wylądowali w Montrealu w Kanadzie, gdzie zostali ciepło przyjęci przez tamtejszego ordynariusza. Niestety wcześniej znalazło tutaj miejsce tak wiele zgromadzeń zakonnych, że arcybiskup odmówił saletynom przyjęcia na stałe.
Z charakterystycznym saletyńskim optymizmem i wiarą, księża, choć znali jedynie kilka angielskich słów, wyruszyli do Stanów Zjednoczonych. W USA spotkali się z biskupami Nowego Jorku, Brooklynu, Albany, Syrakuz, Ogdensburga i Newark w stanie New Jersey. Chociaż za każdym razem byli ciepło przyjmowani, to jednocześnie każdy z biskupów miał jakieś powody, dla których przyjęcie zgromadzenia w jego diecezji było niemożliwe. Wówczas, niewątpliwie za przyczyną Maryi, Pajot i Vignon zatrzymali się w Hartford, w stanie Connecticut, gdzie w katedrze spotkali o. Williama Harty’ego, członka rady biskupiej (Bishop’s Council). O. Harty, który miał ogromne nabożeństwo do Matki Bożej obiecał Jej, że zrobi wszystko, by ustanowić poświęcone Jej zgromadzenie zakonne. Przybycie saletynów odczytał on jako opatrznościową realizację swojej obietnicy.
Niedługo potem zgromadzenie zostało przyjęte do diecezji Hartford, która stała się jego pierwszym domem w Stanach Zjednoczonych. Nowo zaszczepione dzieło szybko się rozrosło: saletyni nie tylko obsadzili parafię w Hartford i rozpoczęli głoszenie rekolekcji i misji, lecz także propagowali wszędzie orędzie z La Salette, opowiadając o dzieciach, które poprzez poświęcenie się „Pięknej Pani” przezwyciężyły zwątpienie i cynizm wielu ludzi.
Filipiny
Prowincja pw. Niepokalanego Serca Maryi (obejmująca stany Massachusetts i New Hampshire) niedługo po założeniu w 1945 r., rozpoczęła rozeznawanie wspólnotowe odnośnie do nowych dzieł i działalności misyjnej. Stopniowo rozważania te ogniskowały się wokół dwóch kierunków możliwego rozwoju: pomocy na Madagaskarze lub zaszczepienia obecności saletyńskiej w innym kraju.
Ostatecznie prowincja postanowiła odpowiedzieć na usilne prośby o pomoc personalną kierowane przez pochodzącego z Belgii biskupa diecezji Tuguegarao (Prowincja Bagayan na Filipinach) Constance’a Jurgensa CICM. Szczególnie duże potrzeby istniały w prowincji Isabela, gdzie wiele parafii i wspólnot pozostawało bez opieki księży. Bp Jurgens znał już wcześniej saletynów, gdyż starsi członkowie zgromadzenia odbywali swoje studia w Belgii. Skierował więc zaproszenie do posługi w jego diecezji na ręce ks. Elmerica Dubois MS, przełożonego prowincji pw. Niepokalanego Serca Maryi. Po wizycie filipińskiego ordynariusza ks. Dubois podjął decyzję, by rozpocząć posługę w prowincji Isabela w magistratach od Jones przez San Mateo do Gamu. W 1948 r. generał saletynów, ks. Joseph Imhof MS, udzielił prowincji pw. Niepokalanego Serca Maryi pozwolenia na rozpoczęcie dzieła misyjnego na Filipinach.
5 listopada 1948, czterej saletyni (ks. Conrad Blanchet, ks. Raymond Leduc, ks. Paul Douillard i br. Donat Levasseur) opuścili Nowy Jork i wyruszyli statkiem w sześciotygodniowy rejs przez Kanał Panamski ku Filipinom. 12 grudnia dotarli do Manili, a ostatecznie 22 grudnia 1948 r. wylądowali w Santiago w prowincji Isabela.
Właśnie otrzymaliśmy dostęp do filmu z uroczystości połączenia Prowincji Szwajcarskiej i Prowincji Polskiej, która odbyła się 2 lutego 2013 roku w Szwajcarii. Produkcja tego filmu w początkującej Wytwórni Filmów Dokumentalnych przy Centrum Informacyjnym Misjonarzy Saletynów (CIMS), trochę się przedłużyła, ale i tak nie przekroczyła jednego roku. Mamy nadzieję, że kolejne filmy zostaną przygotowane znacznie szybciej, co nie znaczy, że gorzej. Można pogratulować producentom tego krótkiego filmu za wysoką jakość zarówno obrazu jak i montażu. Opłacało się czekać, ponieważ efekt jest bardzo obiecujący. Zapraszamy do oglądania: