Czym jest Nauka Społeczna Kościoła(NSK)?

Wobec "wielkiego dramatu" współczesnego świata, wywołanego przez rozliczne zagrożenia, które często towarzyszą postępowi człowieka, "nikt nie może pozostać obojętny".(RH,16) Kościół, wkraczając w tę dziedzinę, jest świadom własnych ograniczeń. Nie pretenduje do roli tego, kto może dostarczyć rozwiązań wszystkich problemów składających się na dramatyczną sytuację współczesnego świata, tym bardziej że istnieją ogromne różnice w stopniu rozwoju poszczególnych krajów i bardzo różne są sytuacje, w które bywają zaangażowani chrześcijanie. Kościół natomiast może i powinien podawać, w "świetle czerpanym z Ewangelii", zasady i wskazania niezbędne dla prawidłowej organizacji życia społecznego, dla ochrony godności osoby ludzkiej i dla dobra wspólnego.

Trzeba zawsze odróżniać oficjalną Naukę Społeczną Kościoła od poglądów różnych szkół, które zajmują się systematycznym wyjaśnianiem, rozwijaniem i porządkowaniem myśli społecznej zawartej w dokumentach papieskich.

Istotne elementy, składające się na opis i definicję natury Nauki Społecznej Kościoła:

- nauczanie społeczne Kościoła zrodziło się ze spotkania Ewangelii z konkretnymi problemami pojawiającymi się w życiu społeczeństwa.

- Zagadnienia, o których mówi NSK są przedmiotem refleksji moralnej poprzez badania naukowe, ale także dzięki doświadczeniom wspólnoty chrześcijan, która każdego dnia spotyka się z różnymi przejawami nędzy, a także z problemami, które niesie z sobą industrializacja.

W procesie kształtowania się tej nauki niezbędne jest odniesienie do teologii i filozofii, które tworzą jej podstawę, oraz do nauk o człowieku i o społeczeństwie.

Nauka Społeczna Kościoła posiada własną tożsamość o określonym profilu teologicznym.

Źródłami nauki społecznej są:

Pismo święte, nauczanie Ojców i wielkich teologów Kościoła oraz Urząd Nauczycielski.

Jej podstawą i pierwszorzędnym przedmiotem jest godność osoby ludzkiej z jej nienaruszalnymi prawami, które stanowią istotę "prawdy o człowieku" Podmiotem jest cała chrześcijańska wspólnota, pozostająca w jedności i pod przewodnictwem prawowitych pasterzy, których rzeczywistymi współpracownikami są także ludzie świeccy, dysponujący chrześcijańskim doświadczeniem.

Treść nauki obejmuje wizję człowieka, ludzkości i społeczeństwa, ukazuje zatem całego człowieka, człowieka społecznego, jako określony podmiot i fundamentalną rzeczywistość antropologii chrześcijańskiej.

Celem KNS jest pasterska posługa wobec świata, zmierzająca do pobudzania integralnego rozwoju człowieka poprzez praktykę chrześcijańskiego wyzwolenia w perspektywie ziemskiej i transcendentnej.

Nie chodzi tu o głoszenie jedynie "czystej wiedzy", ale o wiedzę teoretyczno-praktyczną, posiadającą znaczenie i orientację duszpasterską, spójną z misją ewangelizacyjną Kościoła w służbie całego człowieka, każdego człowieka i wszystkich ludzi.

W każdej epoce i w każdej sytuacji Kościół wciąż na nowo podejmuje tę posługę, spełniając w społeczeństwie potrójną rolę:

- głosi prawdę o godności człowieka i jego prawach,

- obnaża niesprawiedliwość oraz

- przyczynia się do pozytywnych przemian w społeczeństwie i do prawdziwego postępu człowieka.

TRZY WYMIARY NAUKI SPOŁECZNEJ

W nauce społecznej można wyróżnić trzy wymiary: teoretyczny, historyczny i praktyczny. Istnieje przede wszystkim wymiar teoretyczny, ponieważ Urząd Nauczycielski Kościoła sformułował w dokumentach społecznych swe poglądy wprost, w sposób organiczny i systematyczny; wskazuje on pewną drogę wiodącą do stworzenia takich relacji między ludźmi, które będą oparte na zasadach uniwersalnych, i które mogą zostać zaakceptowane przez wszystkich. Mowa tu, o trwałych zasadach etycznych, nie zaś o poglądach zmieniających się z upływem czasu ani też o "sprawach techniki życia społeczno-gospodarczego, bo do tego [Urząd Nauczycielski] nie ma ani odpowiednich środków, ani powołania"

Nauka społeczna Kościoła posiada także "wymiar historyczny", aplikacja bowiem niezmiennych zasad dokonuje się w niej w kontekście konkretnej wizji społeczeństwa i jest inspirowana przez refleksję nad jego problemami.

Istnieje wreszcie jej "wymiar praktyczny", ponieważ nauka społeczna nie ogranicza się jedynie do głoszenia trwałych zasad stanowiących podstawę refleksji ani też do interpretacji historycznie określonych zjawisk społecznych, ale również proponuje skuteczne stosowanie tych zasad w praktyce, przekładając je na język konkretu w takim kształcie i w takiej mierze, jak to jest możliwe i potrzebne w danych okolicznościach.

METODOLOGIA NAUKI SPOŁECZNEJ

Metoda obejmuje trzy fazy: widzieć, oceniać, działać.

Widzieć znaczy dostrzegać i badać rzeczywiste problemy oraz ich przyczyny, których analiza należy jednak do nauk o człowieku i o społeczeństwie.

Oceniać znaczy interpretować tę rzeczywistość w świetle źródeł nauki społecznej, które determinują ocenę zjawisk społecznych i ich etycznych implikacji.

Działanie jest nastawione na realizację dokonanych wyborów. Wymaga ono prawdziwego nawrócenia, to jest takiej przemiany wewnętrznej, dzięki której człowiek pozwala się przeniknąć przez oczyszczające światło Boże, jest otwarty na jego wskazania i gotów je wypełnić.

METODA ROZEZNANIA

Nie jest rzeczą Kościoła naukowe analizowanie rzeczywistości społecznej, chrześcijańskie rozeznanie - rozumiane jako poszukiwanie prawdy i ocena prawdziwości sądów - pozwala badać istotne przyczyny zła społecznego, szczególnie niesprawiedliwości, a zarazem korzystać ze sprawdzonego, ale nie ideologicznego dorobku nauk o człowieku. Celem jest tu sformułowanie obiektywnej oceny rzeczywistości społecznej w świetle trwałych zasad oraz wskazanie konkretnych, właściwych rozwiązań - możliwych i dostępnych w danych okolicznościach - które usuną niesprawiedliwość i będą sprzyjać koniecznym przemianom politycznym, ekonomicznym i kulturowym.

EWOLUCJA NAUKI SPOŁECZNEJ

Nauka społeczna Kościoła, ze względu na swą rolę łącznika między Ewangelią a konkretną rzeczywistością człowieka i społeczeństwa, musi być ciągle aktualizowana i dostosowywana do nowych sytuacji, pojawiających się w dziejach świata.

opr.  HP

 

 

Spis treści Kompendium Nauki Społecznej Kościoła. Może posłużyć jako pomoc przy organizowaniu Szkoły JPIC. Tekst Kompendium NSK można znaleźć na stronie Vatican.va

KOMPENDIUM NAUKI SPOŁECZNEJ KOŚCIOŁA

ROZDZIAŁ PIERWSZY